O losach monarchii i monarchów oraz o politycznych dziejach państwa i społeczeństwa nie zawsze decydują osoby piastujące najwyższe stanowiska. Historia zna bowiem wiele przykładów, gdzie tzw. bohaterowie drugiego planu grają pierwsze skrzypce. Jedną z takich osób był XVI-wieczny fizyk, astrolog, teolog i matematyk – Lewis of Caerleon.
Już szybki rzut oka na jego karierę, ale przede wszystkim na rolę, jaką odegrał na dworze Tudorów, pozwala stwierdzić, że jego wpływ na ówczesne wydarzenia polityczne był niezaprzeczalny. Jego wiedza z zakresu nauk ścisłych i astrologii pozwoliła mu na zdobycie wysokiej pozycji na dworze królewskim, a rzesza jego klientów rekrutowała się z najzamożniejszych kręgów angielskiego społeczeństwa, włączając monarchów.
Powiernik Małgorzaty Beaufort i Elżbiety Woodville
Lewis of Caerleon był osobistym astrologiem i powiernikiem Małgorzaty Beaufort, hrabiny Richmond i wdowy po Edmundzie Tudorze. W opublikowanej w 1534 roku Polydore Vergil’s Angelica Historia możemy znaleźć fragment, który opisuje, jak wielkie upodobanie do częstych rozmów z Lewisem miała Małgorzata, uważając go za człowieka o niezwykłej wiedzy. Nie tylko ona była pod jego wpływem i urokiem. Lewis of Caerleon był także osobistym astrologiem Elżbiety Woodeville, żony Edwarda IV. Poświęcił jej nie tylko swój czas i wiedzę, ale także aktywnie wspierał ją po śmierci króla i zabójstwie synów przeciwko jej szwagrowi, Ryszardowi III. Wsparcie dla królowej ze strony astrologa było tak widoczne i niezaprzeczalne, że w razie klęski i zwycięstwa Ryszarda Lewis mógł zostać uwięziony na skutek swoich działań. Ryzykował więc niezwykle dużo.
Przymierze przeciwko Ryszardowi III
Wkrótce też Małgorzata i Elżbieta stały się sprzymierzeńcami w walce z Ryszardem III, w której aktywnie wspierał je nadworny astrolog. Małgorzata pragnęła, aby jej syn, potomek Edwarda III, zasiadł na tronie Anglii. Celem Elżbiety także było odsunięcie Ryszarda od władzy oraz obrona rodziny przed jego atakami. Królowa podejrzewała bowiem, że był on odpowiedzialny za zabójstwo jej brata – Anthony’ego Woodeville’a oraz jej młodszego syna z pierwszego małżeństwa – Richarda Greya. Wspólny cel, jakim było odsunięcie Ryszarda III od władzy, w naturalny sposób scementował przymierze.
Jak się niebawem okazało, obie kobiety połączyło nie tylko dążenie do wspólnego celu, ale także osoba zaufanego powiernika – Lewisa of Caerleon, dzięki któremu mogły się również bezpiecznie komunikować. Na prośbę Małgorzaty Lewis zasugerował Elżbiecie, że korzystne byłoby zawarcie małżeństwa pomiędzy jej najstarszą córką a synem Małgorzaty – Henrykiem. Pomysł tak bardzo przypadł do gustu byłej królowej, że od tej pory stała się jego gorącą zwolenniczką i propagatorką. Tym bardziej że Henryk sposobił się do usunięcia Ryszarda III i objęcia angielskiego tronu. Obie kobiety wraz z Lewisem brały udział w przygotowaniu spisku, który miał zmienić sytuację polityczną Anglii. Rola Lewisa of Caerleon w przygotowaniach była bardzo istotna. Sam astrolog był świadom, że za udział w tajnym porozumieniu ryzykuje głową.
Kluczowy dla spiskowców okazał się rok 1485. Bitwa pod Bosworth, która rozegrała się w sierpniu tego roku, przyniosła zwycięstwo przeciwnikom Ryszarda III, a sam król poległ w czasie decydującego starcia. Cel, dla którego zawiązany został spisek, osiągnięto, a na tronie zasiedli Tudorowie.
Kariera naukowa
Lewis of Caerleon za swoje zasługi dla monarchii został sowicie wynagrodzony. W zapiskach Calendar of Patent Roll z lutego 1486 roku znajdujemy informację, że słudze królewskiemu, Lewisowi Caerlion, doktorowi medycyny, została przyznana roczna pensja w wysokości 40 marek, która będzie wypłacana mu do końca jego życia. W tym samym roku kwotę tę powiększono o dodatkowe 20 marek. Na ówczesne czasy była to stosunkowo pokaźna suma pieniędzy. Tak wysoki dochód predestynował Lewisa do grona najzamożniejszej części angielskiej szlachty. Król mianował go także jednym ze swoich rycerzy (the knights of the king’s alms). Finansowa stabilizacja i wysoka pozycja na dworze zapewniły mu spokojne i dostatnie życie. Może dlatego mógł się teraz poświęcić pracy naukowej?
Spod jego pióra wyszło sześć książek o tematyce astrologicznej, matematycznej oraz astronomicznej[1]. W tych ostatnich opublikował badania dotyczące m.in. zaćmienia Słońca i Księżyca. Wkrótce też otrzymał stanowisko profesora uniwersytetu w Oxfordzie.
Podjął się także prac nad analizą osiągnięć słynnych angielskich astrologów, takich jak choćby Richard of Wallingford, Simon Bredon czy John Somer, kompilując i kopiując ich prace. Dał się zatem poznać jako samodzielny i niezależny naukowiec, jednocześnie przekazując dotychczasowe osiągnięcia z dziedziny astronomii swoich poprzedników. Pomógł także stworzyć szablon czy też matrycę dla naviculi – zegara słonecznego o kształcie łodzi, używanego do nawigacji dalekomorskich okrętów, którego funkcjonowanie opierało się na analizie ruchów ciał niebieskich.
Co ciekawe, Lewis of Caerleon był także znany ze stawiania horoskopów. Niektóre z nich są do dziś przechowywane w bibliotece uniwersyteckiej w Cambridge. Jego działalność była w pewien sposób związana z upadkiem Ryszarda III i narodzinami dynastii Tudorów. Rhys ap Thomas (1449–1525), walijski właściciel ziemski walczący po stronie Henryka Tudora w bitwie pod Bosworth, któremu tradycja przypisała zabicie króla Ryszarda III, miał dostąpić wszelkich zaszczytów i osiągnięć dzięki horoskopowi, który przed wieloma laty, jeszcze za czasów jego dzieciństwa, wystawił mu Lewis of Caerleon. O tym fakcie wspomina siedemnastowieczna kronika The Life of Sir Rhys ap Thomas. Astrolog miał powiedzieć wówczas ojcu chłopca – Thomasowi ap Gruffyddowi – że jego syna czeka sława i zaszczytne stanowiska państwowe. Ojciec uwierzył w przepowiednię i zdecydował się wysłać potomka do najlepszych szkół. Rhys ap Thomas otrzymał więc solidne wykształcenie, które w przyszłości miało przynieść owoce. Możemy spekulować, że rola samego Lewisa w spisku na życie króla Ryszarda III była znacznie poważniejsza. Znając niejako losy i przeznaczenie Rhysa ap Thomasa i będąc jednocześnie członkiem i organizatorem spisku, mógł nim odpowiednio pokierować, aby przepowiednia mogła się spełnić. W ten sposób Lewis of Caerleon, będąc zaledwie małym trybikiem w całej państwowej machinie, wpłynął na bieg dziejów Anglii.
Bibliografia:
Kibre P., Lewis of Caerleon, Doctor of medicine, Astronomer and Mathematician (d. 1494?) [w:] Isis, vol. 43, no. 2 (Julz, 1952), s. 100–108.
Eagleton C., Monks, manuscripts and sundials: the navicula in medieval England, Leiden; Boston: Brill, 2010.
[online] http://wbo.llgc.org.uk/en/s-LEWI-SOG-1491.html [dostęp: 1 sierpnia 2015].
