Historia miłości Francisa Knollysa i Katarzyny Carey

Portret sir Francisa Knollysa, autorstwa nieznanego artysty. © Wikimedia Commons.
Portret sir Francisa Knollysa, autorstwa nieznanego artysty. © Wikimedia Commons.

Na dworze królowej Elżbiety I pojawiało się wiele ciekawych postaci – wśród nich szacowne miejsce zajmował sir Francis Knollys (ok. 1511–1596), parlamentarzysta, wiceszambelan i skarbnik dworu królewskiego, który pełnił inne ważne funkcje już za czasów Henryka VIII. Był wykształconym szlachcicem, cieszącym się wielkim szacunkiem i łaskami królowej, nie tylko ze względu na własne zasługi, ale także z uwagi na fakt, iż jego żoną była Katarzyna Carey – kuzynka Elżbiety, a w opinii niektórych badaczy – być może nawet jej przyrodnia siostra.

Znaczna część czytelników zapewne zgodzi się z opinią, że dziś większość małżeństw zawiera się z miłości i ów element romantyczny odgrywa ważną rolę. Jednak w czasach Tudorów związki małżeńskie wśród arystokracji planowano, chcąc zapewnić swemu rodowi awans i silną pozycję polityczną. Uczucia odgrywały rolę drugorzędną, by nie rzec – nieistotną. Oczywiście, jeśli między małżonkami zrodziło się przywiązanie i czułość, uznawano to za swego rodzaju „bonus”. Jednakże zdarzał się on rzadko.

Na tym tle wyróżnia się relacja sir Francisa Knollysa i jego małżonki, lady Katarzyny, gdyż z ich korespondencji i opowieści innych osób (między innymi kanclerza Williama Cecila) wyłania się opowieść o wielkim przywiązaniu i uczuciu.

Domniemana córka Henryka VIII

Katarzyna urodziła się w 1524 roku. Jej matką była Maria Boleyn, siostra Anny Boleyn, późniejszej żony króla Henryka VIII i matki Elżbiety I. Maria przez pewien czas była kochanką Henryka VIII, jednak ostatecznie wyszła za mąż za Williama Careya, dworzanina i przyjaciela monarchy. Niektórzy badacze sugerują, że zamążpójście nie zakończyło związku Marii z Henrykiem i że to on był prawdziwym ojcem jej dzieci: Katarzyny i Henryka. Rzecz jasna, nie ma na to żadnych oficjalnych dowodów, gdyż w przeciwieństwie do Henryka Fitzroya, Henryk VIII nie uznał Katarzyny i Henryka za swoje nieślubne potomstwo. Wśród historyków nie ma co do tej kwestii zgody – wielu uważa, że związek Henryka z Marią zakończył się ostatecznie z jej zamążpójściem, jednak inni sugerują, że hojne nadania udzielone Williamowi Careyowi mniej więcej w czasie narodzin dzieci miały stanowić swoistą rekompensatę za przyprawienie mu rogów. Innym argumentem miało być uderzające podobieństwo rodzeństwa do Elżbiety I, jednak to akurat mogło wynikać z faktu, iż wszyscy pochodzili z rodu Boleynów.

W czasie, gdy Anna Boleyn była królową, Henryk był jej podopiecznym, a Katarzyna towarzyszyła jej w ostatnich dniach w Tower. Po upadku Anny chłopiec powrócił do domu rodzinnego, choć później znów znalazł się na dworze. Tymczasem Katarzyna wkrótce została wyznaczona na dwórkę w świcie czwartej żony Henryka VIII, Anny Kliwijskiej. W 1540 roku wyszła za mąż za sir Francisa Knollysa, którego poznała na dworze i który nadzorował przybycie przyszłej małżonki króla do Londynu.

Po objęciu tronu Elżbieta I okazywała obojgu – Henrykowi i Katarzynie – wiele przychylności. Obdarzyła Henryka tytułem Orderu Podwiązki i barona Hunsdon, a po jego śmierci ufundowała okazały nagrobek w opactwie westminsterskim, przyćmiewający pobliski grobowiec rodziny Cecilów.

Portret Katarzyny, córki Marii Boleyn. © Wikimedia Commons.
Portret Katarzyny, córki Marii Boleyn. © Wikimedia Commons.

Losy potomstwa

Co do Katarzyny, urodziła Francisowi czternaścioro (lub piętnaścioro) dzieci – niektóre z nich pełniły różne funkcje na dworze. Najstarszy syn otrzymał tytuł hrabiego Banbury, a wszystkie córki wyszły za mąż za znaczących arystokratów. Słynąca z urody Letycja Knollys z pewnością złamała serce królowej Elżbiecie, wychodząc potajemnie za mąż za faworyta monarchini, Roberta Dudleya, hrabiego Leicester. Podobno pod względem urody wyglądała wypisz wymaluj jak dziesięć lat młodsza wersja królowej… Nic dziwnego, że Dudley uległ jej urokowi.

Dudley był jej drugim mężem, tymczasem synem Letycji z pierwszego małżeństwa był słynny hrabia Essex – Robert Devreux – faworyt królowej w późnych latach jej panowania. Jako jeden z przywódców buntu został skazany na śmierć za zdradę i stracony, podobnie zresztą jak trzeci mąż Letycji, sir Christopher Blount.

Zadziwiające wydaje się, że z licznego potomstwa, jakie urodziła lady Katarzyna, prawie wszystkie dzieci dożyły dorosłego wieku. Przychodziły na świat regularnie co rok lub w odstępie dwóch lat, przy czym jedyna dłuższa (trzyletnia) przerwa w kolejnych narodzinach miała miejsce między jedenastym a dwunastym potomkiem. W tym okresie sir Francis przebywał na wygnaniu w Niderlandach – Knollys jako zagorzały protestant nie czuł się bezpiecznie na dworze Marii I Tudor. Pierwsza wzmianka o tym, by Katarzyna dołączyła do niego, pochodzi z roku 1557.

Związki z teraźniejszością

Co ciekawe, potomkinią lady Knollys jest sama Kate Middleton, żona księcia Williama. Czy oznacza to, że w jej żyłach płynie królewska krew Henryka VIII? Pewne jest, że Kate Middleton pochodzi w prostej linii od sir Thomasa Leightona, którego żoną była Elizabeth Knollys. Pewnego smaczku historii dodaje fakt, iż sir Thomas z małżonką byli także przodkami lady Diany Spencer, pierwszej żony następcy tronu brytyjskiego, księcia Karola, i matki księcia Williama.

Letycja Knollys potajemnie poślubiła Roberta Dudleya, faworyta królowej Elżbiety I. © Wikimedia Commons.
Letycja Knollys potajemnie poślubiła Roberta Dudleya, faworyta królowej Elżbiety I. © Wikimedia Commons.

Rozłąka

Istotnych dowodów na głębokie uczucie i troskę, jaką Knollys darzył lady Katarzynę, dostarczają listy – nie tyle do niej samej, ale do innych dworzan – sir Williama Cecila czy Dudleya. Widać to szczególnie w roku 1568, gdy Maria Stuart, królowa Szkotów, uciekła z ojczyzny, zdając się na łaskę swej potężnej kuzynki. To Francisowi powierzono delikatną misję roztoczenia „opieki” nad zbiegłą i niebezpieczną królową, którą umieszczono na zamku Bolton. Tymczasem lady Katarzyna rozchorowała się i choć wkrótce wyzdrowiała, była bardzo słaba, co niezmiernie martwiło Francisa, czemu dawał wyraz w listach do sir Roberta. Rzeczywiście, rozłąka i oddalenie małżonków zapewne przyczyniły się do dalszych niedomagań Katarzyny, których objawy dowodzą, że cierpiała także na depresję. Mimo że na jesieni stan zdrowia Katarzyny nieco się poprawił, Knollys nieustannie prosił lorda Cecila o przekazanie królowej prośby o umożliwienie mu powrotu do domu. Tymczasem lord kanclerz uparcie zwlekał z przekazaniem tej wiadomości Elżbiecie, sugerując wręcz, że stan Katarzyny się poprawia. Niestety, osamotniona lady Knollys zmarła kilka tygodni później, a Francis musiał pozostać z królową Szkotów aż do jej przeniesienia do Tutbury w lutym następnego roku. Rozpacz Francisa była tak wielka, że wszelkie oficjalne sprawy musiał przejąć w jego imieniu brat, Henryk. Najwyraźniej śmierć żony złamała serce Francisa, który mimo iż przeżył ją o 27 lat, nigdy ponownie się nie ożenił.

Ta smutna w gruncie rzeczy historia pokazuje jeszcze raz dobitnie, że życie i prywatne sprawy poddanych – nawet jeśli pełnili tak wysokie stanowisko – całkowicie zależało od woli monarchy. W zamian za pewne przywileje oczekiwano gotowości do poświęceń w imię „dobra królestwa”.

Bibliografia:

Tudor Life, czerwiec 2015.

http://new.spectator.co.uk/2011/03/another-boleyn-girl/

Adrienne Dilliard, Cor Rotto: A Novel of Catherine Carey, MadeGlobalPublishing, 2014.

Sally Varlo, Sir Francis Knollys’s Latin dictionary: new evidence for Katherine Carey,

http://www.philippagregory.com/documents/OnlinearticleinHistoricalResearch_001.pdf