Podbój normański

Praca Morrisa to dzieło wyjątkowe – nie tylko z uwagi na jego obszerność, ale także obiektywizm i bogactwo argumentacji. Morris nie przedstawia jedynie suchych faktów, lecz odwołuje się do późniejszych interpretacji i skutków kulturowych. Szuka źródeł antagonizmów angielsko-francuskich, widocznych nawet w tak odległych wydarzeniach, jak choćby siedemnastowieczna rewolucja.

Podbój normański prezentuje sytuację polityczną anglosaskich wysp pod panowaniem Edwarda Wyznawcy i Harolda. Autor opisuje bitwę pod Hastings, lecz przede wszystkim skupia się na postaci Wilhelma (Williama, Guillaume’a), założyciela dynastii, na jego rozterkach, charyzmie, śmierci oraz jej znaczeniu dla potomnych. W błyskotliwy sposób charakteryzuje najeźdźców, opisując początki nowego prawa i powolny proces integracji. Swoją opowieść prowadzi aż do Domesday Book, czyli wielkiego spisu majątku królestwa zorganizowanego przez Normanów w 1086 roku. Dane statystyczne, społeczne i ekonomiczne zgromadzone w tej opasłej księdze stanowiły ewenement w całej ówczesnej Europie.

Odwołując się do mitologii i symboliki zielonego drzewa, Morris przytacza opowieść z Kroniki Anglosaskiej, jakoby Edward Wyznawca na łożu śmierci miał wizję, w której ujrzał kraj ukarany przez Boga najazdem diabłów, niosących pożogę i wojnę. Kraj miał odrodzić się, gdy ścięte zielone drzewo zrośnie się za sprawą żywicy i ponownie wyda liście i owoce. Na poziomie symbolicznym historia ta nie dawała Anglikom wiele nadziei na odrodzenie, jednak jak pokazały przyszłe dzieje, pod panowaniem Henryka I (1100-1135) i Henryka II (1154-1189) nastały czasy imperium i narodziła się nowa tożsamość – tożsamość anglonormańska.

Jak do tego doszło, można się przekonać, czytając doskonale napisaną i wciągającą niczym powieść sensacyjna książkę Marca Morrisa – The Norman Conquest.