Przy świątecznym stole Henryka VIII

Święta Bożego Narodzenia to nie tylko czas radości, czas spotkań z rodziną i przyjaciółmi. Jak od dawna wiadomo, uroczyste chwile najlepiej spędza się przy aromatycznych, świątecznych, tradycyjnych potrawach, czy to w XVI, czy w XXI wieku. Prezentujemy zatem kilka przepisów prosto z królewskich stołów Tudorów. Kto wie, może i dzisiaj skuszą nas specjały, jakimi raczyli się najwięksi monarchowie?

Świątecznie udekorowane mince pies w dzisiejszym wydaniu. © Shutterstock.com, Brian Maudsley.
Świątecznie udekorowane mince pies w dzisiejszym wydaniu. © Shutterstock.com, Brian Maudsley.

Mince pie

Tymi tradycyjnymi babeczkami z nadzieniem bakaliowym bardzo chętnie częstowali się zarówno biedni, jak i bogaci poddani angielskich królów. Sam Henryk VIII życzył sobie, aby podawano je na bożonarodzeniowych ucztach. Do ich przygotowania używano trzynastu składników, które symbolizowały Jezusa i dwunastu apostołów. Najczęściej miały one nieregularny kształt lub były owalne, w nawiązaniu do kształtu żłobka, w którym został położony mały Jezus. W czasach Tudorów babeczki te charakteryzowały się wyjątkowo dużymi rozmiarami i wystarczały nawet na kilka tygodni. W niczym też nie przypominały współczesnych małych, słodkich, okrągłych ciasteczek. Tradycyjne mince pies zawierały bowiem siekane mięso, wymieszane z suszonymi owocami i przyprawami. Baranina lub jagnięcina użyta do wypieku babeczek symbolizowała pasterzy, którym jako pierwszym przekazano wieść o narodzinach Mesjasza.

Tradycyjne nadzienie mince pie:

  • 1 kubek mielonej baraniny lub jagnięciny
  • pół kubka mielonej cielęciny
  • pół kubka brązowego cukru
  • 1 kubek rodzynek
  • 1 kubek porzeczek
  • starta skórka i sok z jednej pomarańczy
  • starta skórka i sok z połowy cytryny
  • ćwierć łyżeczki mielonych goździków
  • ćwierć łyżeczki mielonej gałki muszkatołowej
  • ćwierć łyżeczki zmielonej macis
  • ćwierć łyżeczki czarnego pieprzu
  • 1 kubek daktyli

Składniki wymieszaj, przykryj i odstaw na noc w chłodne miejsce. Tak sporządzoną masą nadziewaj przygotowane wcześniej kruche ciasto. Posmaruj roztrzepanym jajkiem i upiecz na złoty kolor.

Świąteczne potrawy z mięsem

Na świątecznych stołach nie mogło zabraknąć głównego dania, jakim były różnego rodzaju mięsa. Biedacy zadowalali się najczęściej dziczyzną lub drobiem. Na stołach arystokracji królowały z kolei pieczone łabędzie, pawie oraz głowy dzików. Właśnie na świątecznej uczcie Henryka VIII po raz pierwszy został podany pieczony indyk. Słynne Tudor Christmas Pie zawierało indyka nadziewanego gęsią, nadziewaną kurczakiem, który z kolei został wypełniony mięsem z przepiórki, a tę nafaszerowano mięsem gołębim. Jakby tego było mało, zapiekankę tę często podawano z pieczonymi zającami, dzikim ptactwem oraz perliczkami! Z kolei w 1588 roku edyktem królowej Elżbiety I w każdym angielskim domu musiano podać na Boże Narodzenie pieczoną gęś – była to bowiem pierwsza potrawa, jaką królowa zjadła po zwycięstwie nad hiszpańską Armadą.

Świąteczny cydr z jabłkami. © Shutterstock.com, Slavica Stajic.
Świąteczny cydr z jabłkami. © Shutterstock.com, Slavica Stajic.

Pieczona gęś w sosie Madame

  • 1 gęś o wadze ok. 2 kg
  • 1 gruszka
  • 1 pigwa
  • 1 kubek winogron
  • 1 łyżka natki pietruszki
  • 1 łyżeczka szałwii
  • pół łyżeczki cząbru
  • 1 ząbek czosnku

Sos:

  • 2 łyżki wina
  • pół łyżeczki powder douce (mieszanka cukru, imbiru, cynamonu, goździków i gałki muszkatołowej)
  • pół łyżeczki soli
  • pół łyżeczki galangala

Pigwę i gruszkę obierz, wyjmij gniazdo nasienne i pokrój w ćwiartki. Obgotuj owoce przez chwilę, aż lekko zmiękną. Owoce, zioła i przyprawy włóż do dużej miski i dobrze wymieszaj. Nafaszeruj masą otrzymaną masą gęś, przykryj i piecz ok. 2 godziny w temperaturze 180⁰C.

Sos do gęsi: Po upieczeniu wyjmij nadzienie z gęsi, dodaj do niego dwie łyżki soku, który gęś puściła podczas pieczenia, wino, powder douce oraz galangal. Zagotuj. Podawaj gorący razem z gęsią.

Rozgrzewający Wassail sprawdzał się znakomicie podczas zimowych mroźnych dni. © Shutterstock.com, ULKASTUDIO
Rozgrzewający Wassail sprawdzał się znakomicie podczas zimowych mroźnych dni. © Shutterstock.com, ULKASTUDIO

Bożonarodzeniowe trunki

Najbardziej popularnym świątecznym napojem czasów Tudorów był niewątpliwie wassail, gorące piwo lub cydr z jabłkami, przyprawami i cukrem. Nazwa pochodzi od słów toastu: „Waes Hail”, czyli „Na zdrowie”. Lubiano także grzane wino z przyprawami (głównie z goździkami, gałką muszkatołową, imbirem i cynamonem), w średniowieczu zwane Hipokrasem. Do szczególnie cenionych przez klasę wyższą świątecznych napojów zaliczyć można Eggnog, napój uzyskiwany z jajek, mleka lub śmietanki, cukru, przypraw i alkoholu. Napoje z pewnością były pyszne, choć kaloryczne, ale wtedy najwyraźniej nie przejmowano się zbędnymi kilogramami…

Wassail

  • 3 l ale lub mocnego portera
  • 12 małych jabłek
  • 3 łyżki miodu
  • ćwierć łyżeczki świeżo zmielonej gałki muszkatołowej
  • ćwierć łyżeczki sproszkowanego cynamonu
  • 2 łyżeczki świeżo startego imbiru

Piecz jabłka w piekarniku do momentu, aż zaczną się rozpadać. Przygotuj dwa garnki. Wlej ok. ¾ piwa do jednego z garnków i podgrzewaj powoli, aż zacznie zwiększać temperaturę. Wlej pozostałe piwo do drugiego garnka (musi być na tyle duży, aby zmieścić cały napój), dodaj jabłka, miód i przyprawy. Zagotuj. Zestaw garnek z kuchenki. Wlewaj powoli ciepłe piwo do wrzącego, aż utworzy się delikatna pianka (tzw. owcza wełna). Napój podawaj gorący.

Eggnog

  • 8 dużych jajek
  • 4 żółtka
  • 1 kubek cukru
  • 5 kubków mleka 3,2%
  • 1,5 kubka rumu
  • 1 kubek bourbonu
  • 1 łyżka ekstraktu z wanilii
  • pół łyżeczki mielonej gałki muszkatołowej
  • 2 kubki śmietanki 36%
  • 2 łyżki cukru pudru

Ucieraj jajka, żółtka i cukier, aż powstanie kremowy kogel-mogel. Wlej go do rondla i powoli podgrzewaj. Stopniowo dodawaj mleko i ciągle podgrzewaj, aż mieszanina zgęstnieje. Przelej miksturę do dużej miski, dodaj wanilię, alkohol i gałkę muszkatołową. Wymieszaj, przykryj miskę i odstaw w chłodne miejsce na kilka godzin lub cały dzień. Na 30 minut przed podaniem ubij śmietankę z cukrem pudrem i wymieszaj z koktajlem. Podawaj z utartą gałką muszkatołową.

Waes Hail!

Bibliografia

[online] http://www.thetudortattler.com/search/label/12%20Days%20of%20Tudor%20Christmas [dostęp: 2 grudnia 2015].

[online] http://medievalcookery.com/recipes/madame.html [dostęp: 2 grudnia 2015]